zondag 13 januari 2013

Schrijverspaspoort: Willem Frederik Hermans (nooit meer slapen)


Deze periode heb ik een klassieker gelezen, eentje die al jaren op de markt is. Ik heb nooit meer slapen van Willem Frederik Hermans gelezen. Nu leek het mij wel leuk om eens een keer iets anders te doen dan alleen het boek bespreken. Dit is dus ook de reden waarom ik voor dit verslag heb gekozen voor het schrijverspaspoort . Op deze manier probeer ik erachter te komen wat voor man Willem Frederik Hermans was. Maar om een impressie te geven van hoe het boek is, heb ik eerst een stukje algemene informatie:

Auteur: Willem Frederik Hermans
Titel: nooit meer slapen
Plaats van uitgave: Groningen
Jaar van uitgave: 1978
Eerste druk: 1966
Aantal pagina’s: 300
Genre: naturalistische roman

 Tot slot een samenvatting van het boek:

 Alfred Issendorf gaat in opdracht van zijn leermeester Sibbelee naar Finnmarken in Noorwegen om een theorie van zijn hoogleraar over het ontstaan van gaten in de bodem te onderzoeken. Hij moest van tevoren naar Oslo om bij professor Nummendal luchtfoto's op te gaan halen. Deze waren er niet en hij werd doorgestuurd naar de geologische dienst. Daar waren ze ook niet zodat hij zonder foto's aan zijn expeditie moest beginnen.
In het plaatsje Alta ontmoet hij Arne, zijn reisgenoot. Met twee tochtgenoten Qvigstad en Mikkelsen trekken zij, zwaar bepakt, door Finnmarken. Alfred is ongetraind en heeft constant een zwerm muggen om zich heen de tocht is voor Alfred daardoor niet aangenaam. Ze trekken naar de berg Vuorje. Als Alfred onderweg ontdekt dat Mikkelsen luchtfoto's bij zich heeft wordt hij kwaad. Op de foto's vindt hij geen enkele aanwijzing om de theorie van zijn hoogleraar te bewijzen.
De volgende dag gaan Mikkelsen en Qvigstad hun eigen weg, Alfred en Arne krijgen een meningsverschil over de te volgen weg. Alfred trekt dan alleen verder maar merkt na een tijdje dat hij zich heeft vergist, hij gaat via een omweg terug naar de plek waar hij Arne heeft achtergelaten, hij ziet dan dat Arne in een kloof is gevallen en gestorven is, hij neemt Arne's dagboek mee en loopt met z'n laatste restje energie terug naar de bewoonde wereld. Onderweg hoort hij een slag die overgaat in gerommel; in het vliegtuig leest hij dat het waarschijnlijk de inslag van een meteoriet is geweest. Als hij thuiskomt krijgt hij twee manchetknopen die zijn vader hem wilde geven toen hij zeven werd, maar die net daarvoor verongelukte. Ze zijn gemaakt van een in tweeën gezaagd meteoriet...

 Willem Frederik Hermans is geboren op 1 september 1921 en is overleden in 1995. Hij is geboren in Amsterdam en komt uit een echt onderwijzersgezin. Hij ging na het Gymnasium fysische geografie studeren aan de universiteit van Amsterdam. In 1955 promoveerde hij cum laude. Van 1958-1973 was hij lector in Groningen. In deze periode heeft hij ook het boek nooit meer slapen geschreven. Het is ook erg logisch dat hij dit nu heeft gedaan. Het boek gaat immers over wetenschappen (in dit geval een geoloog) die cum laude geslaagd is en nu een wetenschappelijk veldonderzoek wil gaan verrichten. De hoofdpersoon had in dit boek net zo goed Hermans zelf kunnen zijn. De hoofdpersoon komt immers ook uit een normaal gezin in Amsterdam. Persoonlijk denk ik dat Hermans zichzelf heeft neergezet in de karakteromschrijving van de hoofdpersoon. [1]

Hermans heeft behalve dit boek uiteraard nog veel meer boeken geschreven.  In 1944 debuteerde hij met het boek kussen door de rag van woorden. Waarna in 1947 Conserve uitkwam en daarna schreef hij het boek De tranen der acacia’s. In dit boek stond de oorlog centraal. Dit is een onderwerp dat regelmatig terugkomt in zijn boeken. Dit komt waarschijnlijk doordat hij de tweede oorlog heeft meegemaakt en hier veel inspiratie uit kan halen. Dit is echter wel een wilde gok.  Willem Frederik Hermans was een man die vele boeken heeft geschreven, hierom hieronder een overzicht van geschreven boeken van Willem Frederik Hermans:[2]

-          het behouden huis (1951)
      -          Paranoia (1953)
      -          De donkere kamer van Damocles (1958)
       -          Het sadistisch universum (1964)
      -          Herinneringen aan een engelbewaarder (1971)
       -          Boze brieven van Blijkaart (1977)
      -          Houten leeuwen en leeuwen van goud (1979)
      -          Homme’s hoest (1980)
       -          Geyerstein’s dynamiek (1982)
       -          Klaas kwam niet (1983)
      -          Au pair(1992)

 Zoals al eerder vernoemd was Hermans een wetenschapper. Het onderwerp van de wetenschap komt ook regelmatig terug in zijn boeken. Hij schuift zijn mening niet onder stoelen of banken en gaf kritiek op onder andere zijn collega’s in de wetenschap. Daarnaast heeft het karakter van Hermans invloed op zijn boeken. Hermans was namelijk een echte pessimist. Dit komt ook duidelijk terug in het boek dat ik gelezen heb: de eerste zin is namelijk: ‘de portier is een invalide’.  Deze zin is vrij pessimistische en geeft gelijk aan de toon van het verhaal. Tijdens het gehele boek is de toon pessimistisch. Dit komt doordat alles wat er gebeurt misgaat, eerst kan hij de luchtfoto’s niet te pakken krijgen en daarna moet hij allerlei obstakels overbruggen om op het einde erachter te komen dat Andre (zijn reispartner) overleden is. Mijn mening is dus dat Hermans tijdens het boek nooit meer slapen zijn eigen idee van het leven heeft ‘weerkaatst’ in dit boek. [3]  Daarnaast was Hermans fel tegen prijzen, zo heeft hij de Prijs van stichting kunstenaarsverzet, de Vijverbergprijs en de P.C Hoofdprijs geweigerd. Ook dit laat zijn pessimistische kant zien.

 Naast boeken heeft Hermans ook allerlei geschriften vertaald, zo heeft hij een boek van Wittgenstein vertaald naar het Nederlands. Dit was ook logisch dat hij dit deed, aangezien hij een wetenschapper was.

 In 1973 maakte Hermans een grote stap: hij nam ontslag bij de universiteit van Groningen en vertrok uit Nederland om vervolgens in Parijs te gaan wonen. Hij is hier gebleven tot het begin van de jaren 90. Hij heeft in deze periode dingen gedaan die voor veel ophef hebben gezorgd in Amsterdam, in de jaren 80 heeft hij namelijk een bezoek gebracht in Zuid-Afrika, waartegen een culturele boycot was. De reden waarom Hermans naar Parijs is gegaan is een conflict dat hij heeft gehad met de universiteit van Groningen.  Hij vond dat schrijvers in Nederland geen respect kregen en dacht dit respect wel terug te kunnen vinden in Parijs. Hij heeft erg veel meegemaakt in deze periode van zijn leven. Hij heeft een moordaanslag overleefd en is tot persona non grata verklaard wegens zijn eerder genoemde bezoek aan Zuid-Afrika. Zoals je kunt horen waren dit niet de meest rooskleurige jaren van zijn leven. Maar het waren wel de jaren waar hij als mens het meest bekend om is geworden.

 Uiteraard zeg ik niet voor niks als persoon, ik denk namelijk dat hij als schrijver het meest bekend is voor de periode voor Parijs. Hij heeft in die periode namelijk vele boeken geschreven die een grote invloed hebben gehad op de Nederlandse literatuur. Hij was een unieke schrijver die schreef waar hij over wilde schrijven, niet waar de massacultuur op dat moment behoefte aan had. Hij heeft zijn eigen karakter, levensverhaal en meningen duidelijk laten terugkomen in al zijn boeken. Dit is vooral goed terug te vinden in het boek nooit meer slapen, welke net zo gemakkelijk een autobiografie had kunnen zijn.

2 opmerkingen:

  1. Beste Lisan,

    Wat leuk dat je eens wat anders hebt gedaan en hebt gekozen voor een schrijverspaspoort! Niet veel mensen doen dit, en het is leuk om in plaats van over een boek een keer over de schrijver van het boek te lezen.
    Verder vind ik dat je schrijverspaspoort er erg netjes uitziet. Maar naast het uiterlijk van je schrijverspaspoort is de inhoud ook erg interessant en heb je het leuk geschreven. Wat mij verraste was dat Hermans fysische geologie heeft gestudeerd, dat zou je niet snel verwachten. Ook las ik dat Hermans teksten van Wittgenstein heeft vertaald, wat voor soort teksten waren dat dan? Wittgenstein staat voornamelijk bekend om zijn taalfilosofie, het is opmerkelijk dat Hermans, als fysisch geoloog, dat vertaald. Ik heb wel een paar verbeteringspuntjes voor je. Ten eerste las ik in de opdracht 'schrijverspaspoort' dat het een artikel voor een Gorinchemse krant moest zijn. Als artikel vond ik jou schrijverspaspoort niet helemaal compleet, het miste de structuur van een artikel een beetje.
    Daarnaast waren er wel een aantal schoonheidsfoutjes in je schrijverspaspoort te ontdekken. Zo zeg je in het begin van het paspoort: ‘Tot slot een samenvatting van het boek’. Dit las een beetje vreemd, aangezien dat helemaal in het begin van je verslag stond. ‘Tot slot’ was niet helemaal passend. Ook zijn er een aantal van dit soort fouten in zinnetjes te ontdekken: ‘Deze zin is vrij pessimistische en geeft gelijk aan de toon van het verhaal.’ Waarbij in dit geval ‘aan’ niet op de juiste plek in de zin staat.
    Dit zijn allemaal slechts kleine foutjes, en hebben geen groot belang. Een tip voor de volgende keer: lees de tekst als je klaar bent na één uurtje nog een keer na, dan is je hoofd weer helder, om het zo maar te zeggen, en merk je zulk soort foutjes sneller op.
    Maar al met al ziet je schrijverspaspoort er in zijn geheel erg goed uit.
    Ga zo door en succes met je volgende leesverslagen!

    Groetjes,
    Sara

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Hee Lisan,

    Het eerste wat me opvalt aan je leesverslag is dat je uitlegt waarom je voor deze opdracht hebt gekozen. Dat vind ik een pluspunt. Je leesverslag is erg uitgebreid en je hebt alles goed uitgelegd. Ook heb je duidelijk aangegeven welke gebeurtenissen en karaktereigenschappen van invloed zijn geweest op zijn boeken. Je vergelijkt bijvoorbeeld Hermans' karakter met dingen uit het boek.

    Een van de minder goede punten is de volgorde van de tekst. Ik denk dat je beter eerst zijn hele levensloop had kunnen beschrijven en daarna punten uit zijn leven had kunnen vergelijken met dingen uit het boek. Door deze volgorde wordt het een beetje onoverzichtelijk.
    Mijn tweede punt: ik begrijp de samenvatting niet helemaal. Wat betekent het dat de hoofdpersoon knopen krijgt, die zijn gemaakt van een in tweeen gezaagde meteoriet? En waarom wordt de hoofdpersoon kwaad als hij ziet dat Mikkelsen luchtfoto's heeft? Al met al een goed leesverslag!

    Groetjes,

    Janneke

    BeantwoordenVerwijderen