Leesverslag 'Het Schervengericht'

Aangezien ik vorig jaar het boek 'Nooit meer slapen' (jaar van uitgave: 1978) , geschreven door Willem Frederik Hermans, had gelezen, hoefde ik niet nogmaals een boek uit de periode 1950-1980 te lezen. Om deze reden heb ik de keuze gemaakt een modern boek te lezen. Het bijbehorende verslag zal dan ook afwijken van de verslagen die de rest van mijn jaargenoten gemaakt hebben, aangezien zij een specifiek verslag maken voor een boek behorende tot de periode 1950-1980. Ook vind ik het van belang vooraf te vermelden dat ik voor dit verslag ervoor gekozen heb om de nieuwe manier van annoteren te gebruiken, namelijk het meest gehanteerde systeem dat de 'Modern Language Association (MLA) heet. Meer informatie betreffende dit systeem is terug te vinden in het bestand voor ons PWS te vinden om www.camphusianum.nl. Ter afsluiting wil ik nog een disclaimer geven: het boek geeft vooral een bepaalde sfeer weer, een sfeer dat moeilijk uit te leggen valt in een verslag. Ik zal het er vaak over hebben hoe veel indruk dit boek op mij gemaakt heeft, dit komt helaas minder over in het verslag. Het typen van deze gevoelens heb ik als zeer lastig ervaren en daarom is dit misschien minder goed gelukt. Hopelijk hebben jullie hier begrip voor. . Ook heb ik niet alles uiteengezet, dit met de reden omdat het verslag anders veel te lang zou worden. Mochten er tevergeefs nog vragen zijn, schroom dan niet deze te stellen Na deze korte inleiding zal ik nu beginnen met het daadwerkelijke verslag.

Standaardinformatie
auteur:  A.F.Th van der Heijden
titel: 'Het Schervengericht'
plaats van uitgave: Amsterdam
jaar van uitgave: 2007
eerste druk: 2007
aantal pagina's: 1051
genre: psychologische roman
Samenvatting
Regisseur Remo wordt veroordeeld wegens geslachtgemeenschap met het 13-jarige meisje Wendy. Hij valt op jonge meisjes, maar dat Wendy zo jong is wist hij niet. De seks was vrijwillig en het was voor het meisje bepaald niet de eerste keer. Evengoed is ze minderjarig. Remo moet een aantal maanden de cel in voor psychologisch onderzoek. Omdat hij een beroemdheid is gaat hij onder een andere identiteit de cel in: hij laat zijn baard staan, draagt een zware schildpadmontuur bril en krijgt de naam Remo Woodehouse. Kort voor zijn aankomst is een andere gevangene in dezelfde Californische gevangenis, Choreo. Net als 'Remo' iemand met opvallend klein postuur, en ook hij verblijft er onder een valse identiteit. Zijn gezicht is ook onherkenbaar - in een vorige gevangenis hebben mede-gedetineerden hem met een brandbare vloeistof overgoten en in brand gestoken.
Gaande het verhaal ontdekt 'Remo' dat Scott sekteleider 'Charlie' is: de moordenaar van zijn zwangere vrouw Sharon en een aantal vrienden. Zeven jaar geleden zijn de leden van een sekte onder leiding van Scott zijn huis binnengedrongen en hebben alle aanwezigen afgeslacht. De twee kleine mannen, die allebei als vrijwillig schoonmaker in de gevangenis werken, krijgen de kans elkaar regelmatig te spreken. Verhitte discussies, ruzies die eindigen in een isoleercel - gaandeweg worden zowel de misstappen van Remo als de misdaden van Scott ontleed. Scott die geen bloed kan zien, die geen kakkerlak kwaad zal doen, maar probleemloos mensenlevens opoffert voor zijn zaak. Het is al te toevallig dat moordenaar en echtgenoot van het slachtoffer samen in de gevangenis komen, en het is dan ook geen toeval. 'De Griek', de heer Agraphiotis, heeft het allemaal geënsceneerd: de komst van Scott naar dezelfde gevangenis (met behulp van gestolen directiebriefpapier uit de gevangenis en een nagemaakte handtekening), de gelegenheid die de twee mannen hebben om zoveel en zo lang met elkaar te discussiëren. De Griek heeft het eeuwige leven: hij is misschien een orakel of een godheid, die het bestaan van de mensen omvormt naar een Griekse tragedie. Remo heeft misschien zijn lijdensweg verdiend omdat hij met zijn films en zijn arrogantie de goden naar de kroon heeft gestoken. 'De Griek' heeft ook de hand gehad in het ontsporen van Charlie en zijn sekte - met de bedoeling tot een nieuwe wereldorde te komen, wat jammerlijk mislukt. (scholieren.com) . Na 42 dagen wordt Remo weer vrijgelaten, echter rechter Ritterbach wil hem voor langere tijd achter de tralies houden. Remo besluit te vluchten naar Parijs.

Verwachtingen

Ik heb de keuze gemaakt dit boek te gaan lezen, omdat dhr.  Kroon mij dit boek aangeraden had.

De verwachtingen die ik bij dit boek had waren vrij hooggespannen, dit komt voornamelijk door het feit dat het boek gebaseerd is op een waar gebeurd verhaal.  A.F.Th maakt in zijn roman gebruik van belangrijke gebeurtenissen rondom het leven van filmregisseur Roman Polanski (pseudoniem: Remo Woodewouse).  Allereerst werd op 9 augustus 1967 zijn vrouw, Sharon Tate, vermoord door 4 leden van 'The Family' onder leiding van Charles Manson (Scott Maddox) . Acht jaar later werd hij veroordeeld voor de geslachtsgemeenschap die hij met een minderjarig meisje gehad heeft.  Net als in het boek werd hij veroordeeld voor 90 dagen psychiatrisch onderzoek, maar kwam al na 42 dagen vrij (Mabel Mauritz). Polanski vluchtte naar Parijs. Zoals jullie kunnen zien, zijn de gebeurtenissen in het boek vrijwel identiek aan de werkelijkheid. Persoonlijk vind ik dat een boek gebaseerd op een waar gebeurd verhaal een extra dimensie heeft, wat het nog interessanter maakt dit boek te lezen. Daarbij heeft het boek veel lovende recensies gehad, dit maakte mij nog  nieuwsgieriger naar het boek.

 Charles Manson

 Roman Polanski    

 

 

 

 

Motieven en Thema

Motieven
Motieven die in het boek van belang zijn, zal ik hier puntsgewijs weergeven:

·         Mona Lisa: de wereldberoemde lach van de Mona Lisa is een telkens terugkerend begrip. In de eerste instantie komt het schilderij voor als een afbeelding in de cel van Scott Maddox.  Later (Wanneer Remo en Scott elkaar herkend hebben) komt Maddox met een theorie die de lach van de Mona Lisa uitlegt. Hij beweert dat men niet bang moet zijn voor de dood, maar juist voor de geboorte.  Daarbij, wanneer Remo naar Parijs vlucht, is hij in de stad waar dit wereldberoemde schilderij hangt

·         Griekse tragedie:  Spiros Agriphiotis blijkt alle gebeurtenissen beschreven in het boek zelf te hebben geënsceneerd. Hij heeft als het ware zijn eigen Griekse tragedie geschreven omtrent deze twee personages. Het Schervengericht is ook een verwijzing naar de klassieke oudheid.  Het was een stemperiode om machtige leiders, die teveel macht kregen, voor tien jaar te verbannen. Dit is in theorie ook met Remo Woodehouse gebeurt, hij is immers verbannen uit Amerika. Aangezien Agriphiotis gedurende het hele boek bezig is de gebeurtenissen te ensceneren, vind ik dit ene belangrijk motief

·         Hurly Burly: Hurly Burly is een lied van de Beatles (waarbij Agriphiotis hen inspireerde dit lied te schrijven), dat Maddox inspireerde tot de oprichting van zijn 'partij' Hurly Burly.

 Hurly Burly houdt in, dat er een strijd zal ontstaan tussen de negers en de blanken waarbij de negers zouden overwinnen. Zodra de wereld gezuiverd van de 'blanke zwijnen' zal zijn , zullen de leden van Hurly Burly uit hun schuilplaats in de woestijn tevoorschijn komen en zullen de negers hun 'ware plaats' in de maatschappij weer terug krijgen. Namelijk die als slaven van de leden van Hurly Burly. In het boek wordt zeer vaak terug vermeld naar deze groepering (mede omdat deze groepering Remo's vrouw heeft vermoord) en is daarom een motief

·         Vermommingen: zowel Remo Woodehouse als Scott Maddox leven onder een schuilnaam in de gevangenis en dragen een vermomming. Woodehouse middels een baard en bril en Maddox' hoofd is ingezwachteld met verband. Het resultaat hiervan is dat ze beide onherkenbaar zijn en daardoor leven met een andere identiteit. Het volledige boek door, zijn deze vermommingen van belang. In het begin van het boek herkennen Maddox en Woodehouse elkaar niet, na de herkenning is de vermomming voor elkaar niet meer van belang. Echter, voor de andere gevangen moeten ze nog steeds hun vermomming omhoog houden. Deze vermommingen zijn van belang gedurende het hele boek

·         Gevangenisleven: Scott en Remo nemen allebei deel aan het gevangenisleven, wat ook een bepaalde sleur met zich meedraagt. Deze vaste routine die bij een gevangenis hoort, wordt regelmatig genoemd in dit boek. Een goed voorbeeld is de vaste tijd waarop de lichten uitgaan.  Dit is een belangrijk moment voor Remo omdat hij dan wordt geconfronteerd met het missen van zijn vrouw. Ook dit element is dus een belangrijk motief

·         The Egg-mann: dit is een man die eieren verkoopt in Amsterdam en daarbij ook de schakel tussen Maddox en Agraphiotis. The Egg-Mann verkoopt Charly een bootleg, waar het lied Hurly Burly van de Beatles op staat. Zoals al eerder vermeld, inspireerde dit lied Scott (Charly) om zijn groepering op te richten. Deze Egg-Mann wordt voornamelijk genoemd door Agraphiotis en is daardoor een terugkerend element. Ook bezit de baas van Agraphiotis in Choreo een ei van deze Egg-Mann.

Thema

De onderliggende gedachte van dit boek is de vraag wanneer iets wel goed is en wanneer niet. Remo Woodehouse ziet de moord op zijn vrouw als iets slechts (lees: afschuwelijks), terwijl Scott Maddox deze moord nodig vond om de 'Hurly Burly' te laten lukken. Hij vond de moord dus te rechtvaardigen en herhaalt dit dan ook meerdere malen in het boek. Meerdere verschillende uitgangspunten betreffende wat goed en wat kwaad is worden in dit boek ter uiting gebracht. Dit komt voornamelijk terug in de discussies tussen Remo en Scott. Het antwoord op deze vraag blijft in het boek onbeantwoord, klaarblijkelijk is er dus ook geen antwoord op te geven.

Beoordeling

Schrijfstijl

De schrijfstijl die in dit boek gehanteerd wordt is vrij snel en simpel. A.F.Th maakt geen gebruik van moeilijke zinnen die het lezen kunnen vermoeilijken. Ook zijn de hoofdstukken in het boek relatief kort, gemiddeld zo'n 3 bladzijdes. Persoonlijk vind ik dit fijn lezen, omdat het verhaal er levendiger van wordt. A.F.Th maakt in de besproken dialogen ook gebruik van een snelle wisseling van spreker. Dit maakt een dergelijk dik boek (1051 pagina's) fijn en prettig te lezen. Wel, had ik af en toe het gevoel een vertaling van een boek te lezen, aangezien er vaak Engelse termen, vertaald naar het Nederlands, in voor kwamen. Dit vond ik de schrijfstijl niet ten goede komen.

Hieronder een citaat die de snelle dialogen weergeeft:

'Wat had je met De Griek te smoezen, Doug?
 "Wordt hij hier zo genoemd?"
"Op de EBA noemen we hem zo"
"Daar ben ik nou juist zo van geschrokken... dat ze je op de Extra Beveiligde Afdeling hebben geplaatst"' (P131)

Inhoud
Situaties

Dit boek is vrij dik, waardoor er ook veel verschillende situaties worden beschreven.  Als ik deze allemaal zou bespreken, is de kans zeer groot dat dit verslag veel te lang en saai wordt om te lezen.  Hierom heb ik de keuze gemaakt om twee situaties die ik van groot belang vindt uit te lichten. Dit zijn dan ook de situaties die mij geraakt hebben. Een aantal situaties die ik niet ga bespreken (maar wel kort wil noemen) zijn o.a. de gedachtes en uiteenzettingen van Agraphiotis, dit is zeker van belang aangezien dit de leidraad van de het verhaal vormt en de gesprekken tussen Remo en zijn advocaat. Deze gesprekken leiden er toe dat Remo een vermomming gaat dragen, zoals jullie hebben gelezen vormen deze vermommingen uiteindelijk een belangrijk motief binnen het boek.

Dit is het eerste boek dat ik gelezen heb dat mij letterlijk deed gruwelen.  Meerdere malen heb ik al boeken gelezen waarin minder plezierige zaken aan bod kwamen, hier kon ik echter goed tegen. Bepaalde situaties die in dit boek beschreven werden, kon ik echter niet hebben. Hierbij gaat het vooral om de beschrijving van de moord op Sharon (Remo's vrouw) en de visie die Maddox daarop heeft. Allereerst zal ik een citaat geven, dat duidelijk maakt hoe gruwelijk de moord op Sharon wel niet was. Paul, beschreven in dit fragment  als 'hij', is Remo's ongeboren kind. Sadie is een van Charly's volgelingen.

 'Dit is Charly, zei Sadie. Ze stak Sharon met haar mes in de borst. En dit is Charly. Ze gaf nog een steek, vlak ernaast. En dit ook ... (...)

Zo merkte hij, nu Sadie op zijn moeder instak, dat zijn hand zich als vanzelf sloot - om een denkbeeldig heft. ' (van der Heijden, 755,756)

 De moord op Sharon neemt zo'n 10 pagina's in beslag en wordt dus uitvoerig beschreven. Hierna worden de laatste 20 minuten van Paul's leven beschreven, een baby kan namelijk na de dood van zijn moeder nog 20 minuten zelfstandig in de baarmoeder leven, dit is ook een zeer indrukwekkende passage.

 '00.50 In de acht en een halve maand van zijn bestaan tussen niet-zijn en zijn was het nog nooit zo stil om Paul heen geweest. Het gerommel van een onweer ver weg, als het al geen zinsbegoocheling was, kreeg geen vervolg. Stemmen, voetstappen - alles verstorven.' (van de Heijden 763)

 

Men moet zich bij deze bovenstaande situaties wel bedenken dat Remo dit zich voorstelt, terwijl hij in de naaktcel zit en onder erbarmelijke omstandigheden leeft. Voor het eerst maakt hij 'contact' met zijn ongeboren kind en ontloopt voor het eerst in zijn leven zijn problemen niet. Dit maakt deze passage nog indrukwekkender.

In het begin van dit gedeelte vermeldde ik voornamelijk gruwelde van de manier waarop Maddox sprak over de moord op Sharon. Hieronder een citaat dat dit kan verduidelijken:

'Van Hurly Burly naar Cosy Horror. Als ik het goed begrijp, Scott zijn mijn vrouw en kind gestorven om jou het mysterie van de dood te laten ontraadselen. Helemaal in de geest van Da Vinci ... die joeg ook achter doodsgeheimen aan door lijken open te snijden' (van der Heijden 515)

In dit fragment wordt duidelijk dat Maddox zijn vrouw en vrienden heeft laten vermoorden om achter het geheim van Mona Lisa's glimlach te komen. Uiteraard een belachelijke reden om iemand van het leven te beroven.  Niet middels citaten of mooie zinnen worden de gedachtes van Maddox weergegeven, maar bijna als motieven die telkens terugkeren. Het is overduidelijk dat hij totaal geen spijt heeft van de vele moorden die hij gepleegd heeft. Helaas is dit moeilijk weer te geven door citaten, het bovenstaande citaat vond ik nog het beste passen. Om het door mij beschreven gevoel te kunnen meemaken, zal men toch echt het boek moeten lezen.

Ruimte

De ruimte is een belangrijk aspect. De gevangenis verandert (gedwongen) de handelswijze van Remo. Wanneer hij in de 'buitenwereld' voor zijn problemen wegloopt, is dit in de gevangenis niet meer mogelijk. Hij kan niet meer vluchten en wordt daardoor geconfronteerd met zijn problemen. Voor het eerst in zijn leven merkt hij hoeveel hij zijn vrouw eigenlijk mist, ook krijgt hij eindelijk 'verbinding' met zijn ongeboren zoon. De gevangenis is ook de plaats waar hij de moordenaar van zijn vrouw leert kennen. Terwijl hij in de buitenwereld gevlucht zou zijn voor deze man, gaat hij in de gevangenis de confrontatie aan. Hij heeft immers geen keuze. Uiteraard wordt Remo ook geconfronteerd met de mening van anderen omtrent zijn geslachtsgemeenschap met een minderjarige. Men merkt vooral een groot verschil qua ruimte wanneer Remo vrijkomt en per direct vlucht voor zijn problemen. Hij raakt zijn handelswijze van de gevangenis meteen kwijt. Dit geeft duidelijk aan hoeveel een omgeving met de persoon zelf, of de handelswijze van een dergelijk persoon kan doen.

 'Terug in de cel liet hij zich, terwijl de deur nog achter hem aan het dichtschuiven was, op zijn knieën vallen - niet alleen van uitputting. Ja, hij was ten dode toe vermoeid: van het interesse veinzen, van het zich tot het uiterste beheersen, van de urenlange dans met Maddox rond een open wond. Het was in de eerste plaats een knielen voor de portrettengalerij van Sharon, met houten tandenstokers op een zachtboardplaat vastgeprikt.' (van der Heijden 434)

Eindoordeel

Het boek begint met een frans citaat:

 'Ce qui embellit le désert, dit le petit prince, c'est qu'il cache un puits quelque part ..'

- Antoine de Saint-Exupéry, Le petit Prince.

 Aangezien mijn Frans niet meer  is wat het geweest is, heb ik Google Translate gebruikt voor de vertaling:

 ' Wat de woestijn mooi maakt, zei de kleine prins, is dat het ergens een goed verbergt'.

 Deze woestijn verwijst naar de woestijn waar de leden van Hurly Burly heen gaan, wanneer de negers bezig zullen zijn alle blanke zwijnen af te slachten. Door het boek met dit citaat te beginnen, wordt de kern van Hurly Burly's theorie al uiteengezet. Hurly Burly is (zoals eerder vermeld) een zeer belangrijk motief in dit boek en Hurly Burly zorgt dan ook voor de moraal van Maddox die de grootste indruk op mij gemaakt heeft.

Al met al kan ik zeggen dat ik dit een zeer indrukwekkend boek vind, vooral met de achterliggende gedachte dat dit verhaal echt gebeurd is. De schrijfstijl is erg prettig en vlot, dit maakt het lezen van een dergelijk dik boek gelijk een stuk minder erg. Wel zet dit boek je erg aan het denken. Maddox wordt op een zeer nare wijze uiteengezet in dit boek, het feit dat dit personage is gebaseerd op een echt persoon zette mij zeker aan het denken. Noem het naïef, maar ik heb er nooit bij stil gestaan dat er mensen in de wereld zijn die er zulke krankzinnige ideeën op nahouden en er ook helemaal geen spijt van hebben. Uiteraard heb ik dergelijke types in het nieuws wel eens voorbij zien komen, een goed voorbeeld hiervan is Robert M, hij toonde ook geen berouw nadat hij tientallen kinderen heeft verkracht.  Echter, na het lezen van dit boek kwam ik pas echt tot het besef dat deze mensen bestaan. Het boek heeft letterlijk mijn visie op het menselijk ras verandert, helaas wel in negatieve zin.  A.F.Th heeft het verhaal zo vormgegeven dat je niet wil stoppen met lezen, dit komt voornamelijk door de slimme opbouw van het verhaal. A.F.Th houdt telkens precies genoeg geheim, waardoor je als lezer wil weten wat er verder gaat gebeuren.  Ondanks  de hoge literaire waarde van het boek, leest het boek als thriller. Het onderwerp echter, is wel dermate heftig dat dit boek de normering van niveau 6 zeker verdiend.

Nu wil ik even terugkomen op mijn vorige verslag 'Een Nagelaten Bekentenis', wanneer men 'Het Schervengericht '  vergelijkt met 'Een Nagelaten Bekentenis'  komt men al snel tot de conclusie dat deze twee volledig tegenstrijdig zijn op veel gebieden: schrijfstijl, inhoud, moraliteit enzovoort. Ik kan begrijpen dat men het vreemd vindt dat ik beide boeken prijs. Dankzij het lezen van deze twee boeken ben ik tot de conclusie gekomen dat ik beide schrijfstijlen zeer kan waarderen, maar dat ik de schrijfstijl uit 'Een Nagelaten Bekentenis' fijner vind. Een dergelijke schrijfstijl zet mij meer aan het denken en daardoor heeft dat boek ook een diepere indruk op mij gemaakt dan 'Het Schervengericht'. Toch staat 'Het Schervengericht' ook zeer hoog in top 10 van gelezen boeken.

Om te concluderen, vond ik 'Het Schervengericht een zeer indrukwekkend boek dat ik aan iedereen zou aanbevelen. Helaas heb ik de sfeer van dit boek niet duidelijk kunnen beschrijven in dit verslag, dit komt voornamelijk door het feit dat dit een gevoel is die bepaalde gebeurtenissen bij mij opgeroepen hebben en daardoor moeilijk vastgelegd kunnen worden. Mochten jullie nieuwsgierig zijn geraakt naar dit boek en het ook willen lezen zou ik het dan ook zeer op prijs stellen als jullie je mening betreffende dit boek willen geven. Ten slotte een beoordelingsbalk om mijn mening van dit boek weer te geven:


Bronnenlijst

1. Het Schervengericht, A.F.Th van der Heijden, Querido, Amsterdam, 2007

2. Scholieren.com, Het Schervengericht, 2011, 10-12-2013

 http://www.scholieren.com/boek/8624/het-schervengericht

3. Mabel Mauritz, de tragiek van grootheden, 10 oktober 2007, 10-12-2013

http://recensieweb.nl/recensie/de-tragiek-van-grootheden/